جشنواره علمی جابر بن حیان
(پروژه های علمی دانش آموزان دوره ابتدایی)
انتخاب موضوع برای پروژه علمی
چه بسا دانش آموزانی که تصمیم گرفته باشند در یک نمایشگاه علمی شرکت کنند اما مطمئن نیستند که کار را باید از کجا شروع کنند. اولین قدم یعنی شکل دهی یک سوال برای پروژه، می تواند مهمترین و در عین حال سخت ترین بخش کار باشد.
- نکتة قابل تامل در اینجا این است که اگر این کار با موضوعات مورد علاقه شما شروع شود، اوقاتی توأم با سرگرمی و یادگیری بیشتری خواهید داشت و با صرف وقت خود برای پروژه احساس خستگی نخواهید کرد. پس از همان ابتدا بهتر است از انتخاب موضوعاتی که مورد علاقة شما نیست پرهیز کنید تا پروژة علمی برایتان خسته کننده و ملال آور نشود.
- وقتی یک موضوع کلّی را که مورد علاقة شماست پیدا کردید، سؤالی را که می خواهید به آنپاسخ دهید طرح کنید. یک سؤال علمی معمولاً با کلماتی مثل: چگونه، چه، کِی، چه کسی،کدام، چرا یا کجا شروع می شود. برای مثال اگر شما به موضوع روبات ها علاقمند هستید،
سؤال شما ممکن این باشد: " بازوی یک روبات برای بلند کردن یک وزنه چقدر نیروی الکتریکی مصرف می کند ؟ "
۱- یک موضوع را که به آن علاقمند هستید در نظر بگیرید:
برای مثال:
سوالات علمی معمولاً با این کلمات شروع می شوند: چگونه، چه، کی، چه کسی، کدام، چرا یا کجا.
برای مثال
واقعاً دوست دارید چه چیزی را بسنجید یا نشان دهید ؟ به این فکر کنید که شما چه اطلاعات خاص و دقیقی را می توانید راجع به این ایده کشف کنید. در علم اطلاعاتی با اهمیت شمرده می شوند که دقیق و جزئی باشند.
پس دقت کنید پروژه ای را انتخاب کنید که متناسب با توان و پایه تحصیلی دانش آموزتان باشد و نباید دانش آموزان را وادار به انتخاب و انجام پروژه هایی کنید که خارج از توان آنهاست.
تذکر: پروژه های نمایش، تحقیق و مدل از نظر ماهیتی شباهت زیادی به هم دارند و به آسانی به هم تبدیل می شوند لذا مرزهای این سه نوع پروژه بسیار به هم نزدیک است و ممکن است گاهی در تشخیص نوع آنها دچار مشکل شویم. در اینگونه موارد به هر نتیجه ای که رسیدید آن را ملاک عمل قرار داده و کار را ادامه دهید تا این موضوع لطمه ای به روند اجرای پروژه وارد نکند.
- برای پروژه های آزمایش دقت کنید که آیا می توانید یک " آزمایش کنترل شده " برای یافتن جواب سوالتان طراحی کنید؟ دریک آزمایش کنترل شده، فقط باید یک عامل ( متغیر ) را تغییر دهید، و عوامل دیگر را که ممکن است روی آزمایش شما تاثیر بگذارند کنترل کنید، تا آ نها دخالتی نداشته باشند ؟ اگر نمی توانید یک آزمایش کنترل شده طراحی کنید، پس باید سؤالتان را تغییر دهید.
- سؤال پروژة علمی شما باید شامل عوامل یا خصوصیاتی باشد که بتوانید به آسانی با یک کمیت عددی آنها را بسنجید. یا عوامل و خصوصیاتی که به آسانی فابل شناسایی باشند، مثل رنگ ها.
- لیست پروژه های غیر مجاز را بررسی کنید و اگر موضوع شما به بعضی از موارد این لیست نزدیک است، بهتر این است که موضوع دیگری را انتخاب کنید تا اطمینان شما از دستیابی به موفقیت در نمایشگاه پروژه های علمی بیشتر شود.
۱- یک موضوع را که به آن علاقمند هستید در نظر بگیرید:
برای مثال:
- مردم
- حیوانات
- گیاهان
- سنگ ها
- فضا
- آب و هوا
- الکتریسیته
سوالات علمی معمولاً با این کلمات شروع می شوند: چگونه، چه، کی، چه کسی، کدام، چرا یا کجا.
برای مثال
- مردم: چه عواملی بر سلیقه افراد در انتخاب تفریحات موثر است؟
- حیوانات: چگونه می توان یک حیوان سیرک را به بهترین شکل تربیت کرد ؟
- گیاهان: چگونه می توان از گیاهان به شکل بهتری در مقابل آفات محافظت کرد ؟
- سنگ ها: رنگ های مختلف موجود در سنگ ها چه معنی خاصی دارند ؟
- فضا: در آسمان شب چه یافت می شود ؟
- آب و هوا: آب و هوا چگونه تغییر می کند ؟
- الکتریسیته: یک باتری چگونه الکتریسیته تولید می کند ؟
واقعاً دوست دارید چه چیزی را بسنجید یا نشان دهید ؟ به این فکر کنید که شما چه اطلاعات خاص و دقیقی را می توانید راجع به این ایده کشف کنید. در علم اطلاعاتی با اهمیت شمرده می شوند که دقیق و جزئی باشند.
- مردم:آیا افراد راست دست و چپ دست به یک اندازه موسیقی، سینما و باغ وحش را دوست دارند ؟
- حیوانات: آیا مدت زمان دوره ی تربیت یک حیوان تفاوتی در تربیت نهایی او دارد ؟
- گیاهان: آیا کشت همزمان لوبیا با یک گیاه دیگر می تواند لوبیا را از آفت سوسک محافظت کند ؟
- سنگ ها: چگونه می توان وجود مواد معدنی خاص را در یک سنگ تعیین و نمایان ساخت ؟
- فضا: تعداد شهاب سنگ ها در شب های مختلف چه نوساناتی دارد ؟
- آب و هوا: آیا از تغییرات ابرها در آسمان می توان مه گرفتگی را پیش بینی کرد ؟
- الکتریسیته: آیا یک باتری کهنه دوباره کار می کند ؟
پس دقت کنید پروژه ای را انتخاب کنید که متناسب با توان و پایه تحصیلی دانش آموزتان باشد و نباید دانش آموزان را وادار به انتخاب و انجام پروژه هایی کنید که خارج از توان آنهاست.
تذکر: پروژه های نمایش، تحقیق و مدل از نظر ماهیتی شباهت زیادی به هم دارند و به آسانی به هم تبدیل می شوند لذا مرزهای این سه نوع پروژه بسیار به هم نزدیک است و ممکن است گاهی در تشخیص نوع آنها دچار مشکل شویم. در اینگونه موارد به هر نتیجه ای که رسیدید آن را ملاک عمل قرار داده و کار را ادامه دهید تا این موضوع لطمه ای به روند اجرای پروژه وارد نکند.